„Dzieje Olsztynka związane z okresem średniowiecza” to temat wykładu, który 22 listopada 2023 r. wygłosił mgr Bogumił Kuźniewski, emerytowany nauczyciel historii i wielka skarbnica wiedzy o naszym miasteczku i jego okolicach.
Historia Olsztynka istnieje 665 lat, głównie początkowo dotyczy ona czasów niemieckich, krzyżackich i pruskich. Niewiele ocalało źródeł dotyczących dawnych dziejów, w 1684 roku została odnaleziona rycina miasta. Drugim cennym źródłem jest książka Maxa Toeppena – „Historia okręgu i miasta Olsztynka”.
Olsztynek powstał na dawnym terytorium plemienia pruskiego. Ziemie te podbite przez zakon krzyżacki zostały objęte akcją kolonizacyjną dopiero w połowie XlV wieku. W 1359 roku Olsztynek otrzymał prawa miejskie i nosił nazwę Hohenstein. W tym czasie mieszkało tu ok. 500 ludzi.
Na terenie Olsztynka znajduje się wiele zabytków, które są cennymi i wartymi poznania obiektami. Zamek krzyżacki został zbudowany w połowie XIV wieku na niemieckim wzgórzu dawnego pruskiego grodu, była to potężna budowla wzniesiona na wysokość czterech kondygnacji. W pierwszej połowie tego wieku zbudowany został kościół w stylu gotyckim, był włączony w system murów miejskich, pełnił także funkcje obronne.
Na środku rynku powstał ratusz, który w wyniku pożaru w 1685 roku został niemalże całkowicie zniszczony. W połowie XV wieku powstawały mury miejskie, należą one do najlepiej zachowanych tego typu obiektów na terenie całego naszego województwa. Dom Mrongowiusza powstał w momencie gdy mury przestały pełnić funkcję obronną, a mieszkańcy adoptowali znajdujące się w nich baszty na mieszkania.
Z Olsztynkiem już od czasów średniowiecza związana jest postać św. Piotra widniejąca w herbie miasta. W 2011 roku Stolica Apostolska zatwierdziła wybór św. Piotra na Patrona naszego miasta.
